Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Białymstoku
Mariusz Wiszenko 

Komornik jest funkcjonariuszem publicznym, któremu z mocy ustawy powierzone są określone czynności tj. czynności egzekucyjne (egzekucja świadczeń pieniężnych i niepieniężnych) czynności nieegzekucyjne (np. dokonanie spisu inwentarza po zmarłym, doręczanie korespondencji na zlecenie Sądu).

Przede wszystkim nie można tego bagatelizować. Należy spłacić dług zgodnie z wezwaniem komornika, bądź spełnić inny obowiązek wynikający z przesłanego pisma. Uchylanie się od egzekucji to strategia błędna. Zwlekanie z zapłatą powoduje dalsze naliczanie odsetek oraz wzrost kosztów postępowania.

Jak najbardziej tak, terminy przedawnienia precyzyjnie określają przepisy kodeksu cywilnego. Jednak w przypadku "starych długów" należy pamiętać o instytucji przerwania biegu przedawnienia, który powoduje że termin przedawnienia biegnie na nowo. Np. mamy dług z 2007 r., w 2012 r. komornik próbował wyegzekwować dług jednak okazało się to nie możliwe i zakończył postępowanie 1 września 2012 r. W tym przypadku termin przedawnienia liczony jest od nowa z datą zakończenia postępowania przez komornika. W praktyce oznacza to, że komornik może próbować wyegzekwować zadłużenie przez kolejne lata, a niekiedy także od spadkobierców dłużnika.

Zgodnie z art. 804 kpc komornik sądowy nie jest uprawniony do badania zasadności i legalności tytułu wykonawczego. Przekładając na język potoczny, komornik nie ma prawa poddawać w wątpliwość tego co zostało zasądzone w wyroku. W takim przypadku swoje zastrzeżenia należy kierować do Sądu poprzez złożenie powództwa przeciwegzekucyjnego.

Podchodząc formalnie do zadanego pytania należy wskazać, że wymagalność dochodzonego świadczenia wynika z zasądzonego wyroku. To w wyroku Sąd wskazuje, że dana osoba musi się zachować w określony sposób. Po wszczęciu postępowania egzekucyjnego dług powinien być spłacony w natychmiast u komornika. Niemniej jednak różne sytuacje życiowe mogą komplikować płynność finansową każdego z nas, dlatego warto porozmawiać z komornikiem o sposobie spłaty zadłużenia.

Obowiązkiem komornika jest dokonywanie wszelkich czynności egzekucyjnych służącym spłacie zadłużenia. Komornik jest "narzędziem" w rękach wierzyciela po to by odzyskać zasądzone świadczenie.

Wierzyciel żądając wszczęcia postępowania, zleca komornikowi wykonanie wyroku. Oczywistym jest więc, że zapłata długu winna nastąpić do rąk komornika. Zapłata z pominięciem komornika nie prowadzi do uniknięcia kosztów egzekucyjnych, nawet w takiej sytuacji dłużnik winien spłacić komornikowi należną opłatę egzekucyjną oraz koszty postępowania.

Niezbędne są tu dwa dokumenty. Pierwszy to wypełniony i podpisany wniosek egzekucyjny (formularz dostępny na stronie w zakładce wnioski). Drugi to tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Tytułem egzekucyjnym jest np. wyrok sądowy, ugoda zatwierdzona przez sąd, postanowienie, które podlegają wykonaniu w drodze egzekucji. Z kolei klauzulą wykonalności jest dodatkowa wzmianka na tytule egzekucyjnym o następującej treści: „W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, dnia ..... 20..... r. Sąd ..... w ...../Referendarz sądowy w Sądzie ..... w ..... stwierdza, że niniejszy tytuł uprawnia do egzekucji w całości/w zakresie ..... oraz poleca wszystkim organom, urzędom oraz osobom, których to może dotyczyć, aby postanowienia tytułu niniejszego wykonały, a gdy o to prawnie będą wezwane, udzieliły pomocy.”  Po przedłożeniu kompletu dokumentów komornik jest obowiązany do wszczęcia i prowadzenia postępowania.

Zdecydowanie tak. Wszczynając postępowanie przed komornikiem należy liczyć się z koniecznością zapłacenia zaliczki. Jej wysokość uzależniona jest od rodzaju sprawy oraz czynności jakie ma podjąć komornik. Wpłacona zaliczka jest wliczana do całości zadłużenia. W razie skutecznego zakończenia sprawy jest zwracana wraz z egzekwowanym roszczeniem.  Zgodnie z art. 770 kpc koszty postępowania egzekucyjnego obciążają dłużnika. Komornik kończąc postępowanie egzekucyjne wydaje postanowienie, w którym stwierdza poniesione wydatki i obciąża nimi dłużnika. Gdy postępowanie nie zakończy się skutecznie kwota poniesionych przez wierzyciela wydatków doliczana jest do całkowitego zadłużenia w sprawie.

Jest to zaskarżanie dokonanej czynności bądź zaniechania jej wykonania przez komornika. Zarzutem tu podnoszonym jest nieprawidłowość w działaniu bądź brak aktywności organu mimo powinności  określonego zachowania wynikającego z obowiązujących przepisów. Uprawnionym do złożenia tego środku zaskarżenia jest każda osoba której działanie lub zaniechanie komornika dotyczy. Skargę na komornika sądowego rozpatruje Sąd.

Jest to obszar na jakim może działać komornik (nie dotyczy to np. egzekucji z nieruchomości), oznaczony jest miejscem zamieszkania dłużnika i obejmuje obszar Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, a jest to obszar właściwości następujących Sądów Rejonowych : Sąd Rejonowy w Białymstoku, Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim, Sąd Rejonowy w Sokółce,Sąd Rejonowy w Grajewie, Sąd Rejonowy w Łomży, Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem, Sąd Rejonowy w  Zambrowie, Sąd Rejonowy w Bartoszycach, Sąd Rejonowy w Biskupcu, Sąd Rejonowy w Giżycku, Sąd Rejonowy w Kętrzynie, Sąd Rejonowy w Lidzbarku Warmińskim, Sąd Rejonowy w Mrągowie, Sąd Rejonowy w Nidzicy, Sąd Rejonowy w Olsztynie, Sąd Rejonowy w Piszu, Sąd Rejonowy w Szczytnie, Sąd Rejonowy w Augustowie, Sąd Rejonowy w Ełku, Sąd Rejonowy w Olecku, Sąd Rejonowy w Suwałkach, Sąd Rejonowy w Ostrołęce, Sąd Rejonowy w Przasnyszu, Sąd Rejonowy w Pułtusku, Sąd Rejonowy w Wyszkowie, Sąd Rejonowy w Ostrowi Mazowieckiej.

Egzekucja świadczeń alimentacyjnych (pot. alimentów) nie różni się w zasadzie niczym istotnym od egzekucji innych świadczeń pieniężnych. Czynnością inicjującą postępowanie jest złożenie wniosku egzekucyjnego oraz dołączenie tytułu wykonawczego. Warto w tym momencie zaznaczyć, że wierzyciel, a więc osoba uprawniona do świadczeń nie ponosi żadnych kosztów postępowania. Koszty płaci dłużnik, a w razie bezskuteczności egzekucji - pokrywa je tymczasowo Sąd.

Zasady jurysdykcji krajowej ograniczają działanie komornika do terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Gdy dłużnik przebywa za granicą, a w Polsce nie pozostawił żadnego majątku to brak jest realnych szans wyegzekwowanie świadczenia. Jednak nie wszystko jest stracone. Posiadając tytuł wykonawczy, należy udać się do właściwej komórki organizacyjnej Sądu Okręgowego, która zajmuje się obrotem prawnym z zagranicą, gdzie składa się wniosek o stwierdzenie wykonalności orzeczenia w kraju, w którym dłużnik przebywa.

Licytacja komornicza to przymusowa sprzedaż rzeczy należących do dłużnika pod nadzorem komornika. Wyróżniamy tu:

-licytację ruchomości - jest to sprzedaż uprzednio zajętych rzeczy ruchomych w miejscu i czasie do tego wyznaczonym. Komornik o licytacji zawiadamia poprzez wywieszenie obwieszczenia w budynku Sądu Rejonowego i na tablicy ogłoszeń Urzędu Miasta lub Gminy oraz w internecie. Należy szczegółowo zapoznać się z takim obwieszczeniem, gdyż znajdują się tam wymienione warunki jakie musi spełnić każda osoba przystępująca do licytacji.

-licytacja nieruchomości zawsze odbywa się w budynku Sądu Rejonowego. Ma charakter publiczny - wstęp na salę prócz licytantów ma każda osoba pełnoletnia. Licytantem zostaje ten, który spełni warunki wynikające z obwieszczenia o licytacji. Osobą wygrywającą przetarg jest ten, który zaoferuje najwyższą cenę co stwierdza Sąd w postanowieniu w przedmiocie udzieleniu przybicia. Po zapłacie ceny przez nabywcę zostaje wydane postanowienie o przysądzeniu własności, które z momentem uprawomocnienia się przenosi własność licytowanej nieruchomości na nabywcę.

Są to nakłady finansowe jakie należy zaspokoić celem przeprowadzenie określonych czynności komorniczych. Katalog takich wydatków określa przepis art. 6 ustawy o kosztach komorniczych i jest jednakowy dla wszystkich komorników działających w Polsce, są to:

1) należności biegłych i tłumaczy;

2) koszty ogłoszeń;

3) koszty transportu specjalistycznego;

4) koszty przejazdu poza miejscowość, która jest siedzibą kancelarii komorniczej;

5) zryczałtowane koszty utrwalania czynności przez komornika odbywających się poza kancelarią oraz

przechowywania zapisu obrazu i dźwięku, o ile wierzyciel domagał się utrwalenia

czynności;

6) należności osób powołanych na podstawie odrębnych przepisów do udziału w

czynnościach komorniczych;

7) koszty uzyskania dokumentów lub informacji niezbędnych do prowadzenia

postępowania egzekucyjnego;

8) koszty doręczenia korespondencji z wyjątkiem kosztów doręczenia stronom

zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, postępowania zabezpieczającego lub

postępowania o wykonanie europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku

bankowym;

9) koszty działania komornika poza rewirem komorniczym, o których mowa w art. 8;

10) koszty przekazania środków pieniężnych przez komornika przekazem pocztowym lub przelewem

bankowym;

11) koszty pokrycia opłaty sądowej należnej od wniosku o wpis w księdze wieczystej.

Ustawa o kosztach komorniczych wyróżnia dwa rodzaje opłat. Opłaty stosunkowe oraz stałe.

Opłaty stosunkowe komornik nalicza proporcjonalnie do wartości wyegzekwowanego świadczenia. W przypadku egzekucji roszczeń pieniężnych stawka ta wynosi 10%. należy tu pamiętać o stawkach minimalnych, które wynoszą 200, 300 złotych, w zależności od zastosowanego sposobu egzekucji. Np. gdy dochodzone przed komornikiem roszczenie  jest małej wysokości to opłata egzekucyjna obciążająca dłużnika nie może wynieść mniej niż stawkę opłaty minimalnej.

Drugi rodzaj opłaty stanowiącej wynagrodzenie komornika, jak sama nazwa wskazuje jest stały, niezmienny. Ustawodawca ściśle wyznaczył wysokość zarobku komornika, zależnie do rodzaju prowadzonego postępowania i tak na przykład: opłata za eksmisję z lokalu mieszkalnego wynosi 1500 zł. Opłata za sporządzenie spisu inwentarz wynosi 400 zł. Opłata za udział w usunięciu oporu dłużnika wynosi 1000 zł.

Podstawę obliczenia opłaty stosunkowej stanowi wartość świadczenia. Do wartości świadczenia komornik wlicza należność główną wraz z odsetkami, kosztami, innymi należnościami ubocznymi, z wyjątkiem kosztów zastępstwa prawnego i kosztów komorniczych należnych w postępowaniu egzekucyjnym, w którym jest obliczana opłata.

W sprawach o egzekucję świadczeń powtarzających się należność główna odpowiada

sumie świadczeń zaległych oraz świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia należą się za okres krótszy niż rok - sumie świadczeń za cały czas ich trwania. W sprawach o wykonanie zabezpieczenia roszczenia pieniężnego lub europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym wartość świadczenia komornik ustala na dzień

złożenia wniosku o wykonanie zabezpieczenia albo rozszerzenia tego wniosku w zakresie

wartości świadczenia. Wartość świadczenia zaokrągla się w górę do pełnego złotego.

Zgodnie z art. 209 Kodeksu Karnego: kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

W takim wypadku osoba uprawniona do alimentów, po otrzymaniu zaświadczenia stwierdzającego wysokość zadłużenia,  od komornika sądowego prowadzącego egzekucję możne złożyć wniosek do prokuratury o ściganie dłużnika za przestępstwo niealimentacji.

Utrata prawa jazdy z tytułu niealimentacji

Polskie prawo dopuszcza możliwość pozbawiania dłużnika alimentacyjnego prawa jazdy. Może to nastąpić po spełnieniu następującego warunku: niezapłacenia więcej niż 50 procent zasądzonych alimentów przez okrez ostatnich sześciu miesięcy. Wniosek w tym przedmiocie składa się do właściwego starosty, który wydaje decyzję administracyjną dotyczącą odebrania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu. Tutaj udział komornika sądowego jest również niezbędny. W sytuacji gdy jest prowadzone postępowanie egzekucyjne w przedmiocie niezapłaconych alimentów, komornik sądowy wydaje zaświadczenie stwierdzające zakres wywiązywania się z zobowiązań alimentacyjnych przez okres ostatnich 6 miesięcy.

Fundusz Alimentacyjny to instytucja powołana m.in do wypłacania świadczeń alimentacyjnych na rzecz osób uprawnionych do alimentów. Zakres pomocy ograniczony jest do wypłaty świadczeń bieżących w kwocie do 500 zł. na dziecko, przy zachowaniu odpowiedniego kryterium dochodu na członka rodziny. Celem uzyskania decyzji przyznającej świadczenia składa się we właściwj jednostce Gminy wniosek, jednym z jego niezbędnych załączników jest zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji alimentów za okres ostatnich 2 miesięcy, które to jest wystawiane przez komornika sądowego, prowadzące postępowanie egzekucyjne.

W sytuacji gdy pierwsze pismo procesowe nie zostanie podjęte przez adresata, sąd może zobowiązać powoda do doręczenia korespondencji za pośrednictwem komornika sądowego. W takim przypadku dalsze postępowanie w przedmiocie doręczenia korespondencji należy skierować do właściwego organu egzekucyjnego. Komornik sądowy w ramach tej procedury dokonuje próby doręczenia pod wskazanym adresem. Gdyby to nie okazało się skuteczne, na wniosek powoda ustala się aktualny adres poprzez skierowanie zapytań do właściwych instytucji dysponujących adresami. Uzyskany w ten sposób nowy adres pozwala na skuteczne przeprowadzenie czynności doręczenia. Brak woli odbioru pisma nie blokuje dalszych działań, bowiem skutek doręczenia następuje w 14 dniu od wizyty komornika w miejscu zamieszkania adresata. Komornik sądowy sporządza protokół z czynności, w którym wskazuje aktualne miejsce pobytu adresata oraz to, że mógł on podjąć przesyłkę w Kancelarii Komornika.